Ulu Cami-Diyarbakır

Fotoğraflar
Surların ortasında, Doğu Kapısı yakınında Zinciriye ve Mesudiye medreseleri arasındadır, islam Dünyasında Beşinci Harem-i Şerif olarak bilinen Ulu Cami, Türkiye'nin en eski camilerindendir. 639 yılında İslam orduları tararından Diyarbakır fethedildiği zaman şehrin ortasındaki büyük Mar - Thoma Kilisesinin önce üçte biri, sonra tamamı camiye çevrildi. 1092 yılında Selçuklu Sultanı Melikşah'ın emri ile veziri Ebu Mansur Mehmed'e onartıldı. Cami, 1115 tarihinde deprem ve yangında hasar gördü, ikinci onarım 1155 yılında Beyhasanoğullarıdan Ahmed oğlu Hasan tararından yaptırıldı. Camiin güne duvarı on beşinci yüzyılın ikinci yarısında Akkoyunlu Sultan Uzun Hasan tararından onartıldı. Batı bölümü 1124 yılında Nisanoğlu Ahmed tarafından, doğu bölümü 1162 yılında Atabek inaldı, tarafıdan onartılarak yazıtlarla belgelendi. Camiin minare ve kapı üzerlerinde çeşitli dönemlere ait yirmi yazıt (kitabe) bulunmaktadır. Cami 1713 yılında bir yangın geçirmiş, 1714 yılında yanan bölümleri onarılmıştır. Kesme taştan yapılmış olan cami 80 x 80 metre ölçüsünde 6.400 metre karelik geniş bir alanı kaplar. Minaresinin şerefeye kadar olan gövdesi dört köşelidir. Camiin çatışı iki büyük bölümde iki sıra halinde sekizer sütun üzerindedir. Duvarları kabartma ve oyma şekillerle süslüdür. Giriş kapışı, mihrap ve minber üzerindeki süslemeler değerli birer sanat eseridir. Şadırvanı işlemeli mermer sekiz sütunlu ve sivri kubbelidir. Avlusunda Mesudiyet Medresesi/ Şafiî'ler Camii, batı yakınında Zinciriye Medresesi, güney bitişiğinde Hanefî'ler Camii yer almaktadır. Avludaki hükümdar türbeleri Şah İsmail tara tından 1 507 yılında yıktırılmıştır.